Προϊστορικός οικισμός Δισπηλιού
Μια επίσκεψη στο Προϊστορικό Δισπηλιό δεν είναι ένας απλός περίπατος. Ο προϊστορικός οικισμός είναι ένα μεγάλο ταξίδι που σε πάει πολύ μακριά. Σε μια χώρα του άγνωστου και του αινιγματικού, που την ονομάζουμε «Προϊστορία». Εκεί τα πράγματα μπορεί να μην είναι όμοια με όσα μας περιβάλλουν σήμερα, έχουν, όμως, την ίδια σημασία. Οι ανασκαφές ξεκίνησαν το 1992. Σήμερα στην Αναπαράσταση, που αποτελείται από 8 καλύβες, ο επισκέπτης αποκτά την εικόνα ενός προϊστορικού Λιμναίου Οικισμού. Βλέπει τα ευρήματα της εποχής εκείνης και μπορεί να καταλάβει πως ήταν ένα νοικοκυριό πριν από 7.500 χρόνια. Μοναδικές πολιτιστικές πτυχές της κοινότητας του Δισπηλιού αποκαλύπτουν τρεις οστέινες φλογέρες καθώς και μια ξύλινη πινακίδα με εγχάρακτα γραμμικά στοιχεία. H πινακίδα αυτή χρονολογείται με βεβαιότητα στο 5260 π.Χ. Δεν αποκλείεται να αποτελεί μια πρώιμη μορφή γραπτού λόγου, όπως εικάζεται και για παρόμοια σύμβολα χαραγμένα σε πηλό.
Ο προϊστορικός λιμναίος οικισμός στο Δισπηλιό απέχει μόλις 8 χλμ από την Καστοριά και βρίσκεται στη θέση «Νησί», στη νότια όχθη της Ορεστιάδας λίμνης. Στο αρχαιολογικό πάρκο έχει δημιουργηθεί μία πιστή αναπαράσταση ενός προϊστορικού λιμναίου οικισμού με οκτώ φυσικού μεγέθους καλύβες πάνω σε πασσαλόπηκτες πλατφόρμες, πλάι στη λίμνη. Oι συστηματικές ανασκαφές αποκαλύπτουν τα λείψανα ενός εκτεταμένου λιμναίου οικισμού της Μέσης και Νεότερης Νεολιθικής, από τους σημαντικότερους και παλαιότερους του είδους στην Ευρώπη.
